Η Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης προτεραιότητα του Υπουργείου Παιδείας

Για την αναβάθμισή της ΕΕΚ έχει σχεδιαστεί και υλοποιείται από τον Απρίλιο 2016 ?Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και της Μαθητείας?. Ο σχεδιασμός αυτός βασίζεται στην ολιστική θεώρηση του συστήματος της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, στην αναγνώριση και ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου της, με τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων, στην ανάγκη συνεχούς εναρμόνισής της με τις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, στην ανάγκη παροχής ποιοτικής εκπαίδευσης στους μαθητές και στις μαθήτριες που την επιλέγουν, στην ανάγκη παροχής ασφαλών επαγγελματικών διεξόδων στους αποφοίτους της.

ΣΤΟΧΟΣ

Να καταστεί το Επαγγελματικό Λύκειο ισότιμη επιλογή των αποφοίτων Γυμνασίου και να παρέχει γνώσεις και κατάλληλες τεχνικές και επαγγελματικές δεξιότητες που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις των μαθητών/-τριών και στις ανάγκες της ελληνικής αγοράς εργασίας.

 Α) Αλλαγή της δομής των ΕΠΑΛ και πλήρης αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών Συγκεκριμένα, με τη νέα δομή των ΕΠΑΛ εξασφαλίζεται στους μαθητές η παροχή αφενός στέρεων γενικών γνώσεων, αφετέρου εξειδικευμένων τεχνολογικών και επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων, αποφεύγοντας την πρόωρη ειδίκευση. Παρέχεται, δηλαδή η ενιαία βάση, όπου ο μαθητής διαμορφώνει την επιλογή του ως προς την ειδικότητα που ακολουθεί, βάσει των ενδιαφερόντων, των κλίσεων και των ικανοτήτων του. Για το λόγο αυτό προωθείται πρόγραμμα δράσεων και υποστήριξης των μαθητών/-τριών μέσω συμβουλευτικής και ενισχυτικής διδασκαλίας (προσαρμοσμένης στις μαθησιακές ανάγκες τους), αλλά και υποστήριξη των εκπαιδευτικών των ΕΠΑ.Λ. κυρίως μέσω επιμορφωτικών προγραμμάτων.

ΔΟΜΗ ΤΟΥ  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ  (ΕΠΑ.Λ.)

-  Στην Α΄ ΤΑΞΗ οι μαθητές και οι μαθήτριες ακολουθούν ένα πρόγραμμα σπουδών με μαθήματα γενικής παιδείας (22 ώρες), μαθήματα προσανατολισμού (7 ώρες) και μαθήματα επιλογής (τεχνολογικά? επαγγελματικά, 6 ώρες), προκειμένου να τους δοθεί η δυνατότητα να διερευνήσουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές τους.

- Στη Β΄  ΤΑΞΗ  οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να επιλέξουν έναν από τους 9 τομείς επαγγελματικών σπουδών και διδάσκονται μαθήματα γενικής παιδείας (12 ώρες) και τεχνολογικά ? επαγγελματικά  μαθήματα (23 ώρες, θεωρητικά και εργαστηριακά) του τομέα σπουδών που έχουν επιλέξει.

- Στη  Γ΄ ΤΑΞΗ  προσφέρονται συνολικά 35 ειδικότητες, οι μαθητές/μαθήτριες επιλέγουν μια από αυτές που περιλαμβάνονται στον τομέα σπουδών της επιλογής τους και διδάσκονται  μαθήματα γενικής παιδείας (12 ώρες) και μαθήματα της ειδικότητας που έχουν επιλέξει (23 ώρες, θεωρητικά και εργαστηριακά).

- Οι τομείς και οι ειδικότητες των ΕΠΑ.Λ. είναι:

1. Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος  

(α) Τεχνικός Φυτικής Παραγωγής

(β) Τεχνικός Ζωικής Παραγωγής

(γ) Τεχνικός Τεχνολογίας Τροφίμων και Ποτών

(δ) Τεχνικός Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου

2. Τομέας Διοίκησης και Οικονομίας

(α) Υπάλληλος Διοίκησης και Οικονομικών Υπηρεσιών

(β) Υπάλληλος Τουριστικών Επιχειρήσεων

(γ) Υπάλληλος Εμπορίας και Διαφήμισης

(δ) Υπάλληλος Αποθήκης και Συστημάτων Εφοδιασμού

3. Τομέας Δομικών Έργων, Δομημένου Περιβάλλοντος και Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού 

(α) Τεχνικός Δομικών Έργων και Γεωπληροφορικής

4. Τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών

(α) Γραφικών Τεχνών

(β) Αργυροχρυσοχοΐας

(γ) Συντήρησης Έργων Τέχνης - Αποκατάστασης

(δ) Σχεδίασης και Παραγωγής Ενδύματος

(ε) Σχεδιασμού-Διακόσμησης Εσωτερικών Χώρων

(στ) Επιπλοποιίας ?Ξυλογλυπτική

5. Τομέας Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής και Αυτοματισμού 

(α) Τεχνικός Ηλεκτρονικών και Υπολογιστικών Συστημάτων, Εγκαταστάσεων, Δικτύων και Τηλεπικοινωνιών

(β) Τεχνικός Ηλεκτρολογικών Συστημάτων, Εγκαταστάσεων και Δικτύων

6.  Τομέας Μηχανολογίας 

(α) Τεχνικός Μηχανολογικών Εγκαταστάσεων και Κατασκευών

(β) Τεχνικός Θερμικών και Υδραυλικών Εγκαταστάσεων και Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου

(γ) Τεχνικός Εγκαταστάσεων Ψύξης Αερισμού και Κλιματισμού

(δ) Τεχνικός Οχημάτων

(ε) Τεχνικός Μηχανοσυνθέτης Αεροσκαφών

7. Τομέας Ναυτιλιακών Επαγγελμάτων 

(α) Πλοίαρχος Εμπορικού Ναυτικού

(β) Μηχανικός Εμπορικού Ναυτικού

8. Τομέας Πληροφορικής 

(α) Τεχνικός Εφαρμογών Πληροφορικής

(β) Τεχνικός Η/Υ και Δικτύων Η/Υ

9. Τομέας Υγείας - Πρόνοιας - Ευεξίας 

(α) Βοηθός Νοσηλευτή

(β) Βοηθός Ιατρικών ?Βιολογικών Εργαστηρίων

(γ) Βοηθός Βρεφονηπιοκόμων

(δ) Βοηθός Φυσικοθεραπευτή

(ε) Βοηθός Οδοντοτεχνίτη

(στ) Βοηθός Ακτινολογικών Εργαστηρίων

(ζ) Βοηθός Φαρμακείου

(η) Αισθητικής Τέχνης

(θ) Κομμωτικής Τέχνης

Στους αποφοίτους των ΕΠΑ.Λ. χορηγείται απολυτήριο Λυκείου, ισότιμο του Γενικού Λυκείου και επαγγελματικό πτυχίο ειδικότητας επιπέδου 4 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (αντίστοιχο των Ευρωπαϊκών).

Επίσης στη Β΄ τάξη των ΕΠΑΛ μπορούν να εγγράφονται και απόφοιτοι όλων των τύπων Λυκείων οι οποίοι μπορούν, αφού παρακολουθήσουν ΜΟΝΟ τα μαθήματα τομέα και ειδικότητας (23 ώρες στη Β΄ τάξη και 23 ώρες στη Γ΄ τάξη), να αποκτήσουν πτυχίο της  ειδικότητας που θα επιλέξουν και να δοκιμάσουν μια δεύτερη ευκαιρία για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με τις ειδικές εξετάσεις των ΕΠΑ.Λ..

Β) Δυνατότητες μετά την αποφοίτηση από τα ΕΠΑ.Λ.:

1. Απευθείας ένταξη στην αγορά εργασίας στην επαγγελματική ειδικότητα που έλαβε πτυχίο.
2. Συνέχιση των σπουδών σε αντίστοιχους τομείς στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω ειδικών εξετάσεων σε 4 μαθήματα (Νέα Ελληνικά, Μαθηματικά και 2 μαθήματα ειδικότητας). Στα ΤΕΙ εισάγονται σε ειδικό ποσοστό θέσεων, αναλογικό του αριθμού των υποψηφίων από ΕΠΑ.Λ. και ΓΕ.Λ. (με κατώτατο πλαφόν το 20%) και στα Πανεπιστήμια σε ειδικό ποσοστό, που από το σχολικό έτος 2017-18 γίνεται 5%, επί πλέον των θέσεων του συνολικού αριθμού εισακτέων. Ειδικά για το τρέχον σχολικό έτος για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής το ποσοστό των θέσεων για αποφοίτους ΕΠΑ.Λ. ανέρχεται στο 10%. Επίσης οι απόφοιτοι έχουν πρόσβαση σε κοινή ομάδα σχολών (Πανεπιστημίων, ΤΕΙ και Στρατιωτικές) ανεξάρτητα του τομέα αποφοίτησής τους.
3. Συνέχιση σπουδών στα ΙΕΚ στην ίδια (για 3 εξάμηνα) ή άλλη ειδικότητα (για 5 εξάμηνα) όπου επίσης με εξετάσεις πιστοποίησης αποκτούν πτυχίο επιπέδου 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων.
4. Δυνατότητα εγγραφής των αποφοίτων στη Β΄ τάξη του ΕΠΑ.Λ. σε άλλο τομέα σπουδών ή στη Γ΄ τάξη σε άλλη ειδικότητα του ίδιου τομέα, παρακολουθώντας μόνο τα τεχνολογικά μαθήματα (23 ώρες) για απόκτηση και δεύτερης ειδικότητας.
5. Πρόσβαση σε 2ετή τμήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, μόνον για αποφοίτους ΕΠΑ.Λ., χωρίς εξετάσεις με το βαθμό απολυτηρίου και χορήγηση πτυχίου επιπέδου 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων.
6. Με το νέο θεσμό του προαιρετικού «Μεταλυκειακού Έτους-Τάξη Μαθητείας», οι κάτοχοι απολυτηρίου Λυκείου και πτυχιούχοι ΕΠ.ΑΛ., οι οποίοι βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης έχουν τη δυνατότητα παρακολούθησης αφενός προγράμματος εκπαίδευσης σε πραγματικό εργασιακό περιβάλλον υπό την εποπτεία του σχολείου (με πλήρη εργασιακά δικαιώματα, μισθό στο 75% του κατώτατου μισθού και ασφάλιση) σε αντικείμενα αντίστοιχα της ειδικότητας του και αφετέρου συμπληρωματικού εργαστηριακού μαθήματος της ειδικότητάς του στο σχολείο.

Γ) Εφαρμογή του «Μεταλυκειακού Έτους- Τάξης Μαθητείας»

Με το «Μεταλυκειακό  Έτος ? Τάξη Μαθητείας», που αποτελεί εκπαιδευτική μεθοδολογία αναβάθμισης δεξιοτήτων,  δίνεται μεγάλη βαρύτητα στην αναβάθμιση της εργασιακής προοπτικής των αποφοίτων των ΕΠΑ.Λ.,  στην ομαλή και ασφαλή είσοδό τους στην αγορά εργασίας με στόχο τη σύζευξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης με την απασχόληση και τη στήριξη των αποφοίτων, μετά την απόκτηση του πτυχίου τους.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της Μαθητείας του Υπουργείου Παιδείας είναι τα ακόλουθα:

1. Αποτελεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο ο μαθησιακός χρόνος εναλλάσσεται μεταξύ χώρου εργασίας και εκπαιδευτικής δομής.
2. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ενήλικες και μπορούν να συμμετάσχουν προαιρετικά οι απόφοιτοι Λυκείου (ΓΕΛ και ΕΠΑ.Λ.), οι οποίοι έχουν και πτυχίο ΕΠΑ.Λ. και βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης, χωρίς ηλικιακό φραγμό. Για την διαδικασία επιλογής λαμβάνεται υπόψη η ικανοποίηση κριτηρίων όπως ο τύπος του απολυτηρίου Λυκείου, ο βαθμός πτυχίου του ΕΠΑ.Λ. και η ηλικία. Για την υποβολή αιτήσεων δημοσιοποιούνται προσκλήσεις των Περιφερειακών Διευθυντών Εκπαίδευσης.
3. Κατά την 9μηνη διάρκειά του οι μαθητευόμενοι παρακολουθούν:
   • Εργαστηριακό μάθημα στην ειδικότητά τους συνολικής διάρκειας 203 ωρών, 1 ημέρα την εβδομάδα στο σχολείο και
   • Πρόγραμμα εκπαίδευσης σε χώρο εργασίας δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα με ρυθμισμένο πλαίσιο που περιλαμβάνει: σύμβαση μαθητείας, εκπαιδευτή στο χώρο απασχόλησης, αμοιβή και πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, για 9 μήνες, 4 ημέρες την εβδομάδα και 7 ώρες την ημέρα.
4. Διεξάγεται βάσει ειδικών Προγραμμάτων Σπουδών, ώστε να εξασφαλίζεται η ποιοτική υλοποίησή της.
5. Κατά την εφαρμογή του προγράμματος υπάρχει συστηματική συνεργασία μεταξύ του εκπαιδευτικού (διδάσκοντα και επόπτη από την πλευρά του σχολείου) και του εκπαιδευτή στο χώρο απασχόλησης για την τήρηση τόσο του προγράμματος σπουδών μαθητείας όσο και του πλαισίου ποιότητας μαθητείας.
6. Με την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι μαθητευόμενοι μπορούν να παρακολουθήσουν 35ωρο προπαρασκευαστικό πρόγραμμα για την προετοιμασία τους για συμμετοχή στις εξετάσεις πιστοποίησης.
7. Οι απόφοιτοι της τάξης μαθητείας, μετά από πιστοποίηση, αναβαθμίζουν τα προσόντα τους στο επίπεδο 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων και αποκτούν πολύτιμη εργασιακή εμπειρία που τους οδηγεί στην απόκτηση άδειας ασκήσεως επαγγέλματος, όπου αυτό απαιτείται.
8. Οι μαθητευόμενοι του Μεταλυκειακού Έτους ? Τάξης Μαθητείας παίρνουν αναβολή στράτευσης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος.

Γ) Εφαρμογή του «Μια Νέα Αρχή για τα ΕΠΑ.Λ.»

Από τη σχολική χρονιά 2017-18 εξελίσσεται μια φιλόδοξη δράση που στοχεύει στην αναβάθμιση των ΕΠΑ.Λ. με τίτλο «Μια νέα Αρχή στα ΕΠΑ.Λ.». Η δράση αυτή ξεκίνησε τη σχολική χρονιά 2017-18 σε 9 πιλοτικά ΕΠΑ.Λ.  και από την επόμενη χρονιά θα γενικευθεί σε όλα τα ΕΠΑ.Λ. της χώρας. Το πρόγραμμα αφορά τους μαθητές της Α΄ τάξης των ΕΠΑ.Λ. και επιδιώκει να στηρίξει τους μαθητές κατά τη μετάβασή τους στην επαγγελματική εκπαίδευση. Στοχεύει στην αναβάθμιση της ποιότητας του ΕΠΑ.Λ.  και τη βελτίωση της εικόνας του στην κοινωνία και τους ίδιους τους μαθητές, μέσα από ένα σύνολο δράσεων.

Οι βασικές δράσεις του προγράμματος είναι:

1. Εφαρμογή εναλλακτικής ενισχυτικής διδασκαλίας στα μαθήματα των Νέων Ελληνικών και των Μαθηματικών. Υλοποιείται με την ταυτόχρονη παρουσία δύο εκπαιδευτικών στην τάξη και στοχεύει στη βελτίωση του γλωσσικού και αριθμητικού γραμματισμού των μαθητών.
2. Στελέχωση των ΕΠΑ.Λ. με ψυχολόγους: πρόσληψη ψυχολόγων οι οποίοι θα στηρίξουν ψυχοκοινωνικά τους μαθητές των ΕΠΑ.Λ. και θα οργανώσουν τη δικτύωση των σχολείων με υποστηρικτικές δομές ψυχοκοινωνικής υγείας της περιοχής.
3. Υλοποίηση Σχεδίων Δράσης (projects): χρηματοδοτούμενα σχέδια δράσης με στόχο την ενίσχυση της καινοτομίας και της δημιουργικότητας που θα υλοποιεί το σχολείο πάνω σε συγκεκριμένους θεματικούς άξονες (πχ. πολιτισμό, επιστήμες, τεχνολογία, επιχειρηματικότητα κ.α.) και θα παρουσιάζονται στο τέλος της χρονιάς με εκδηλώσεις ανοιχτές σε όλη την κοινωνία.
4. Εξοπλίζονται τα ΕΠΑ.Λ. με υποδομές τηλεδιασκέψεων - τηλε-εκπαίδευσης, ώστε να έχουν τη δυνατότητα της δικτύωσης μεταξύ τους, της καλύτερης επικοινωνίας και της ανταλλαγής καλών πρακτικών.
5. Ενεργοποίηση και προώθηση του θεσμού του Συμβούλου Καθηγητή και του Συμβούλιου Τάξης με στόχο τη δημιουργία γέφυρας επικοινωνίας μεταξύ μαθητών και συλλόγου διδασκόντων, την αντιμετώπιση συγκρούσεων, τη βελτίωση του κλίματος στη σχολική κοινότητα, τον εντοπισμό των προβλημάτων που αναστέλλουν τη μαθησιακή πρόοδο και την αυτό-βελτίωση του ίδιου του εκπαιδευτικού.

Μέσα από όλες αυτές τις δράσεις γίνεται μία προσπάθεια να ενισχυθεί το αίσθημα ότι οι  σχολικές μονάδες των ΕΠΑ.Λ. δεν είναι απομονωμένες αλλά αποτελούν τμήμα μιας ενεργού εκπαιδευτικής κοινότητας.  Επιπλέον με  αυτές τις δράσεις ενθαρρύνονται πρωτοβουλίες για «άνοιγμα» της σχολικής μονάδας στην τοπική κοινωνία μέσα από ενημερωτικές εκδηλώσεις και δημιουργικές συνεργασίες.